Việt Nam – Liên hợp quốc: Đối tác hợp tác vì sự phát triển bền vững
Tại sân bay quốc tế Nội Bài (Hà Nội), các đại biểu tiễn Thủ tướng Phạm Minh Chính lên đường tham dự Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN - Hoa Kỳ; thăm, làm việc tại Hoa Kỳ và Liên hợp quốc, chiều 10/5/2022. (Ảnh: TTXVN)
Trên nền tảng của mối quan hệ hợp tác có bề dày
gần nửa thế kỷ, trong những năm qua, Việt Nam – Liên hợp quốc đang trở thành đối
tác của nhau, cùng nỗ lực để đạt được các Mục tiêu phát triển bền vững gồm 17 mục
tiêu, liên kết với nhau và đầy tham vọng, nhằm giải quyết những thách thức phát
triển lớn mà người dân Việt Nam, trên thế giới phải đối mặt.
Góp phần giải quyết những thách thức lớn trong
quá trình phát triển
Mục tiêu phát triển bền vững là mục tiêu phổ
quát được thiết kế nhằm chấm dứt đói nghèo, bảo vệ hành tinh và đảm bảo rằng tất
cả mọi người được hưởng hòa bình, thịnh vượng vào năm 2030 ở mỗi quốc gia thành
viên Liên hợp quốc.
Qua hơn 75 năm hoạt động với những thành tựu nổi
bật, Liên hợp quốc đã chứng tỏ vai trò trung tâm và uy tín trong các hoạt động
hợp tác, được công nhận là nền tảng không thể thiếu vì một thế giới hòa bình,
thịnh vượng và công bằng.
Tháng 9/2015, Đại hội đồng Liên hợp quốc đã
thông qua Chương trình Nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững và các mục tiêu
phát triển bền vững (SDGs). Chương trình Nghị sự 2030 xác định 17 mục tiêu phát
triển bền vững nhằm giải quyết những thách thức phát triển lớn mà người dân Việt
Nam và trên thế giới phải đối mặt. Mục tiêu phát triển bền vững (Sustainable Development
Goals) nhằm chấm dứt đói nghèo, bảo vệ hành tinh và đảm bảo rằng tất cả mọi người
được hưởng hòa bình và thịnh vượng vào năm 2030. Mục tiêu phát triển bền vững
là sự tiếp nối của Mục tiêu phát triển thiên niên kỷ (Millennium Development
Goals); dựa trên sáu chủ đề bao gồm: Nhân phẩm, con người, hành tinh, quan hệ đối
tác, công lý và thịnh vượng.
Mục tiêu phát triển bền vững toàn diện hơn so với
Mục tiêu phát triển thiên niên kỷ và bao gồm 17 mục tiêu, được xác định bởi 169
mục tiêu cụ thể và 232 chỉ tiêu. Những mục tiêu này vượt ra và thúc đẩy phát
triển xã hội, bao gồm cả các mục tiêu đối với biến đổi khí hậu, bất bình đẳng
kinh tế, đổi mới, tiêu thụ bền vững, hòa bình, công bằng… Mỗi mục tiêu được kết
nối với nhau và thành công trong một mục tiêu thường sẽ giải quyết các vấn đề
liên quan đến lĩnh vực khác.
Việt Nam đã xây dựng Kế hoạch hành động quốc
gia hướng tới các mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc để triển khai
cho phù hợp. Kế hoạch này được sử dụng để phát triển các mục tiêu của Việt Nam
trên cơ sở thực tiễn của đất nước, các tỉnh, thành phố, địa phương; tham vấn
các cấp, các ngành. Ngày 25/9/2020, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 136/NQ-CP
về phát triển bền vững, đưa ra 17 mục tiêu phát triển bền vững đến năm 2030 của
Việt Nam.
Hầu hết các mục tiêu phát triển bền vững đã được
bao hàm trong hệ thống thể chế quốc gia của Việt Nam, đặc biệt là Hiến pháp hiện
hành; trong các nghị quyết, chương trình phát triển kinh tế - xã hội của Chính
phủ, các bộ, ban, ngành và địa phương.
Hình mẫu thực hiện các mục tiêu phát triển bền
vững
Thông qua Kế hoạch Chiến lược chung giữa Việt
Nam và Liên hợp quốc giai đoạn 2017-2021 (Chương trình hợp tác giữa hai bên
trong khuôn khổ Sáng kiến một Liên hợp quốc) được ký vào ngày 5/7/2017, Liên hợp
quốc hỗ trợ Chính phủ Việt Nam thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội
giai đoạn 2016-2020 và các Mục tiêu phát triển bền vững (SDGs) với 4 lĩnh vực
ưu tiên: Đầu tư vào con người; đảm bảo thích ứng với biến đổi khí hậu và phát
triển môi trường bền vững; thúc đẩy sự thịnh vượng và quan hệ đối tác; tăng cường
công lý, hòa bình và quản trị toàn diện.
Qua các chương trình hỗ trợ phát triển, đến nay
Việt Nam là một trong những nước nghiêm túc thực hiện các mục tiêu phát triển của
Liên hợp quốc, nhất là các mục tiêu phát triển bền vững đến năm 2030, lồng ghép
các mục tiêu đó vào các chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của Việt
Nam, hài hòa với các khuôn khổ hợp tác ký kết với Liên hợp quốc theo từng giai đoạn.
Trong 17 mục tiêu tổng quát, 169 mục tiêu cụ thể
của Chương trình Nghị sự 2030, Việt Nam đã quốc gia hóa thành 17 mục tiêu tổng
quát và 115 mục tiêu cụ thể, phù hợp với điều kiện, bối cảnh phát triển của đất
nước. Theo số liệu thống kê của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, đến hết năm 2019, tức là
trước khi đại dịch COVID-19 xảy ra, Việt Nam có khả năng đạt được 5/17 mục tiêu
phát triển bền vững vào năm 2030, bao gồm Mục tiêu 1 về xóa nghèo, Mục tiêu 2 về
xóa đói, Mục tiêu 4 về giáo dục có chất lượng, Mục tiêu 13 về các hành động khí
hậu và Mục tiêu 17 về quan hệ đối tác vì sự phát triển bền vững.
Trong bốn lĩnh vực ưu tiên trên, hai lĩnh vực đầu
tư vào con người; đảm bảo thích ứng với biến đổi khí hậu và phát triển môi trường
bền vững đã tạo được nhiều dấu ấn mạnh mẽ với các cam kết, cùng dự án hợp tác
sôi động giữa hai bên, góp phần giúp Việt Nam đạt được những thành tựu ấn tượng
trong đảm bảo quyền con người, ứng phó với biến đổi khí hậu.
Ở lĩnh vực đầu tư vào con người, đại dịch
COVID-19 đã tác động bất lợi đến kết quả thực hiện các mục tiêu. Mặc dù vậy, Việt
Nam đã nỗ lực duy trì và tiếp tục đạt được một số tiến bộ đáng kể trong việc thực
hiện các mục tiêu phát triển bền vững, với nhiều kết quả nổi bật như tỷ lệ
nghèo đa chiều giảm mạnh, từ mức 9,2% năm 2016 xuống còn 4,8% năm 2020. Chỉ số
bao phủ các dịch vụ y tế thiết yếu cao hơn mức chung toàn cầu. Năm 2021, tỷ lệ
người tham gia bảo hiểm y tế đạt 91,01% dân số. Tỷ lệ học sinh được công nhận
hoàn thành chương trình tiểu học và tỷ lệ học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở đạt
mức cao, tương ứng 97,2% và 98% năm 2021. Tỷ lệ nữ đại biểu Quốc hội trong nhiệm
kỳ 2021 - 2026 đạt 30,26%, cao hơn mức trung bình toàn cầu (23,4%) và của châu
Á (18,6%).
Cũng trong bối cảnh đại dịch, Việt Nam đã gây ấn
tượng với thế giới, cộng đồng quốc tế về những thành quả trong nỗ lực phòng, chống
dịch COVID-19.
Bà Rana Flowers, quyền Điều phối viên thường
trú Liên hợp quốc tại Việt Nam, Trưởng đại diện Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc
(UNICEF) tại Việt Nam cho rằng, với những nỗ lực kiểm soát đại dịch rất thành
công trong hai năm qua, Việt Nam đã trở thành một tiêu chuẩn trên thế giới, đạt
tỷ lệ tiêm chủng thuộc nhóm cao nhất toàn cầu để bảo vệ người dân, bao gồm cả
những người dân nghèo nhất, những người dễ bị tổn thương nhất. Việt Nam đã sớm
đạt được mục tiêu tiêm chủng mà Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đặt ra nhờ những nỗ
lực ngoại giao vaccine và tiến hành tiêm nhanh chóng, an toàn, hiệu quả.
“Thành công của việc tiêm vaccine tại Việt Nam
không chỉ là những con số mà còn là những người dân được cứu sống, họ không phải
nhập viện, các bệnh viện không bị quá tải, các cộng đồng phục hồi nhanh chóng về
kinh tế - xã hội”, bà Rana Flowers nói.
Ở lĩnh vực đảm bảo thích ứng với biến đổi khí hậu
và phát triển môi trường bền vững, Việt Nam đã phê chuẩn Thỏa thuận Paris về biến
đổi khí hậu, cam kết thực hiện Khung giảm thiểu rủi ro thiên tai 2015 - 2030 và
đang thực hiện Đóng góp quốc gia tự quyết định với mục tiêu giảm phát thải khí
nhà kính (GHG) 8% vào năm 2030, hoặc giảm 25% với sự hỗ trợ quốc tế. Tại COP26,
Thủ tướng Phạm Minh Chính đã gửi đến cộng đồng quốc tế cam kết mạnh mẽ của Việt
Nam giảm phát thải ròng về 0 vào năm 2050, giảm 30% lượng phát thải khí metan
gây hiệu ứng nhà kính vào năm 2030.
Đánh giá về hiện trạng môi trường ở Việt Nam hiện
nay và những cam kết của Chính phủ Việt Nam trong ứng phó với biến đổi khí hậu,
bà Caitlin Wiesen, Đại diện thường trú của Chương trình Phát triển Liên hợp quốc
(UNDP) tại Việt Nam cho biết: “Chúng tôi nhận thấy Việt Nam đã có những cải thiện
đối với một số mục tiêu phát triển bền vững liên quan đến môi trường như lĩnh vực
nước sạch và vệ sinh (Mục tiêu số 6)… Chúng tôi đã thấy Việt Nam có thể phát
triển rất nhanh và đang gia tăng tỷ lệ sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo.
Chúng tôi cũng chứng kiến một sự tăng trưởng ngoạn mục sử dụng năng lượng mặt
trời, gió trong các năm 2018-2019”.
Từ sân bay quốc tế Nội Bài (Hà Nội), Thủ tướng Phạm Minh Chính lên đường tham dự Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN - Hoa Kỳ; thăm, làm việc tại Hoa Kỳ và Liên hợp quốc, chiều 10/5/2022. (Ảnh: TTXVN)
Đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam cũng
cho biết, tổ chức này đánh giá cao những cam kết mà Thủ tướng Phạm Minh Chính
đã đưa ra tại COP26, trong đó đặc biệt là cam kết không phát thải ròng vào năm
2050, đồng thời đang thực hiện các bước đi rất chủ động như thành lập Ban Chỉ đạo
quốc gia triển khai thực hiện cam kết của Việt Nam tại COP26 và điều chỉnh lại
chiến lược ứng phó với biến đổi khí hậu cùng Quy hoạch điện 8. Đây là những bước
đi để hiện thực hóa những cam kết đã được đưa ra tại COP26. Theo Đại diện thường
trú của UNDP tại Việt Nam, cơ hội giải quyết vấn đề tăng trưởng bao trùm, tăng
trưởng xanh sẽ mang lại một tương lai hòa nhập công bằng cho tất cả người dân
Việt Nam và Việt Nam có thể trở thành một hình mẫu để các nước khác nhân rộng.
Đánh giá chung về những thành quả đã đạt được
trong việc thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững của Việt Nam, đại diện Ủy
ban Kinh tế - Xã hội khu vực châu Á – Thái Bình Dương của Liên hợp quốc
(UNESCAP) Arman Bidarbakht Nia cho biết, xếp hạng vị trí thực hiện các mục tiêu
phát triển bền vững của Việt Nam tăng từ vị trí 88/149 nước năm 2016 lên vị trí
51/165 nước năm 2021.
Hiện Việt Nam và Liên hợp quốc đã thông qua
Khung hợp tác chiến lược giai đoạn 2022 – 2026 với các lĩnh vực trọng tâm là
phát triển xã hội bao trùm; chống biến đổi khí hậu, thiên tai và bền vững môi
trường; chuyển đổi nền kinh tế và quản trị.
Việc thực hiện có hiệu quả các mục tiêu phát
triển bền vững không chỉ mang lại những chuyển biến tích cực đối với bộ mặt
kinh tế - xã hội của Việt Nam, mà còn là minh chứng sống động thể hiện sự chủ động
tham gia, phát huy vai trò của Việt Nam tại các cơ chế đa phương, nhất là Liên
hợp quốc, đóng góp tích cực vào hòa bình và ổn định trên thế giới, đồng thời khẳng
định mối quan hệ hợp tác Việt Nam - Liên hợp quốc là ví dụ điển hình về hợp tác
phát triển giữa các nước thành viên Liên hợp quốc; khẳng định vai trò của Liên
hợp quốc trong việc thúc đẩy hợp tác quốc tế nhằm giải quyết các vấn đề kinh tế,
xã hội, văn hóa và nhân đạo./.